Afprijzingsanxiety

Deze site is meer een soort hobbypsych-blogje aan het worden besef ik, hoewel ik nog steeds zuinig leef en daar ook van alles over zou kunnen zeggen. Meteen dan ook maar even doen:

In het kerstblaadje van de Jumbo-supermarkt las ik laatst over een familie die hun tweedekerstdagdiner met allemaal afgeprijsde spullen maakt, waarbij ze maximaal 10 euro per persoon mogen uitgeven. Echt iets voor mij! (als ik aan kerstkoken deed). Dat deed me denken aan de tijd dat ik als student bijvoorbeeld de dag na Sinterklaas naar de Bijenkorf ging voor kapotte speculaasbrokken en truffels. (Ja, dat was toen een heel ander soort winkel dan het nu is. En hun banket was superlekker, of is dat misschien nog wel.)

Pre-corona kon ik er een sport van maken om vooral vlak na Pasen en Kerstmis naar de AH te gaan en dan allerlei spullen die ik normaal nooit zou kopen in te slaan. Mocht ik dat dit jaar nog doen, dan gok ik op de vegetarische Beef Wellington. Tot nu toe snoep ik nog even door van de zakken choco-pepernoten. (De 2e zak was gratis – ik heb zoals ik hier al eens eerder schreef een zwak voor korting.)

Persoonlijke frustratie: AH geeft sinds een paar jaar geen 50% meer maar nog maar 35% op de artikelen die de houdbaarheidsdatum naderen. Mijn Jumbo heeft sinds een tijdje aan het begin van de winkel een schap met flink afgeprijsde spullen van eten dat bijna over de datum is. In Frankrijk hebben ze tegenwoordig ook anti-gaspi(llage)stickers in de Leclerc en de toch al best goedkope bakker verkoopt het brood van gister ook voor minder. En ken je de app Too Good To Go? Ik gebruik hem niet meer, maar dat komt omdat alle lekkere plekken in Rotterdam meteen zijn uitverkocht. De tijden zijn misschien ook lastig voor mensen met kantooruren. Maar ik vind het een erg goed concept.

**

Maar wat ik hier eigenlijk al een tijdje wilde delen is iets zeer Amerikaans (ik waarschuw maar even). Toch zegt deze Mel Robbins m.i. zinnige dingen. De eerste nieuwsbrief die ik van haar las ging over jezelf ’s ochtends meteen een high five geven in de spiegel. Ja, dat klinkt belachelijk, maar het kan best een handige truc zijn als je net als ik goed bent in zelfsabotage (‘setting yourself up for disaster’) of last hebt van een ‘beperkende mindset’. (Google Carol Dweck eventueel even – ik heb me voor meerdere vertalingen een beetje in haar onderzoeken verdiept.) Of, omdat ik Martin Seligmans prachtige beschrijving graag even wil noemen: als je ter wereld bent gekomen met een ‘bad weather brain’.

N.b. Optimisme schijnt trouwens ook deels genetisch bepaald te zijn, schreef de NRC laatst meen ik, maar dat heb ik (nog) niet gelezen, bovendien heb ik nu wel weer voldoende namen gedropt. 😉

Terug naar Mel Robbins. Ze had laatst dit filmpje : hoe je heel snel en eenvoudig kunt afrekenen met fear & anxiety. Ik laat het expres in het Engels staan, want ‘anxiety’ is een van de woorden die ik denk ik het vaakst moet vertalen (toeval?!) en waarbij mijn brein meteen in de onrustmodus schiet. Zoals Volkskrant-journalist Michael Persson dat een keer goed verwoordde is het namelijk ‘een niet met één woord te vertalen containerbegrip dat het hele scala van angst, zorgen en zenuwen omvat.’

Meteen ook een kijkadvies bij het filmpje, schrik niet van de lengte. Ik heb het zelf tot ongeveer 12 minuten gekeken. Toen had ze het belangrijkste wel gezegd, en had ik bovendien geen tijd en geduld meer. (Ze heeft trouwens, uiteraard, ook een TED Talk.)

Voor sommige mensen is dit misschien gesneden koek, maar waar het op neerkomt is dat angst en opwinding in je lichaam exact hetzelfde zijn, fysiologisch gezien. Of je hart nu sneller gaat kloppen van angst of leuke spanning – je lichaam maakt daar geen onderscheid in. Het verschil zit ’m in wat je hersenen doen met dat gevoel.

Robbins legt in het filmpje goed uit waarom je van een staat van hoge arousal (als je dus min of meer in paniek bent) niet ‘gewoon’ even kunt kalmeren. (Dat zegt ze rond minuut 4.) Dan werkt een advies om rustig en diep adem te halen dus niet. Sterker nog, door op een positieve manier je angsten te proberen weg te denken, beland je volgens Robbins van de regen in de drup. Ik benadruk dit omdat dit voor mij een tijdje geleden best een eyeopener was, en ik ook nog eens kwaad werd op mezelf dat de kalmerende mantra’s niet werkten op een moment dat ik het bij wijze van spreken in mijn broek deed.

Maar wat is nou dé truc? Herkader de angst tot opwinding (excitement). Dus in plaats van voelen en zeggen dat je bang bent, kun je je hersenen foppen dat iets leuk spannend is en dat je er opgewonden naar uitkijkt. Robbins heeft daarbij ook nog het voor mij nieuwe idee van een ‘anchor thought’ (+/- minuut 7). Haar voorbeeld: ze had vliegangst en koppelde de vlucht aan het beeld dat ze op de plek van bestemming met haar ouders een mooie wandeling zou maken langs Lake Michigan.

Als laatste geeft ze de truc van vijf tellen aftellen (minuut 11), waarmee je ervoor zorgt dat je hersenen weer de controle krijgen, in plaats van in je angst blijven hangen. (De knoppen uit de film Inside out.) Daarmee maak je je prefrontale cortex wakker, het ‘denkende’ deel van je brein dat je reptielenbrein (angst) kan temmen.

Haar conclusie: je kunt je emoties niet sturen, maar wel sturen wat voor gedachten je daarbij hebt en welke actie je wilt ondernemen. En dat is een wijsheid die ik ken uit door mij vertaalde boeken waarbij dan vaak wordt verwezen naar Holocaust-overlevenden als Edith Eger en Viktor Frankl.

Dan ga ik nu zelf even mijn ‘angst’ aan door wat boodschappen te gaan doen in een hopelijk lege kerstsupermarkt.